Ortodonti
Ortodonti Nedir?
Ortodonti; dişlerdeki çapraşıklık ve boşlukları düzeltmekle birlikte çene ilişkilerindeki uyumsuzluklar sonucu ortaya çıkan kapanış bozuklukları ile ilgilenen bir anabilim dalıdır. Ortodontik tedavilerin amacı; hastanın çene-yüz bölgesinde var olan normalden sapmaları düzelterek uygun fonksiyon ve estetiği sağlamanın yanında, bazı konuşma bozukluklarını giderilmesine yardımcı olarak hastanın psikolojisini de iyileştirmektir.
Çapraşık ve kötü konumlanmış dişlerin estetik görüntüyü etkilemenin yanı sıra temizlenmesi daha zor olduğu için, dişeti hastalıklara yakalanma ve diş çürüğüne bağlı olarak dişlerin erken kaybedilmesine neden olabilir. Çapraşık dişlerinizin tedavisi için Diş Teli Uygulamaları konulu blog yazımızı inceleyebilirsiniz.
Ortodontik Tedaviler Nelerdir?
- Çeşitli sabit ve hareketli apareylerin uygulanması,
- Dişlerin dış yüzeyinden uygulanan estetik veya metal braket uygulaması,
- Dişlerin arkasından uygulanan braketler (Lingual ortodonti) ile patolojinin düzeltimi,
- Fark edilmeyen şeffaf plakların uygulanması,
- Şiddetli iskeletsel bozukluklarda, ortognatik cerrahi uygulamasını içeren ortodontik tedaviler,
- Dudak-damak yarıklı bebek, çocuk ve yetişkin bireylerin tedavileri,
- Çene eklemi rahatsızlıklarının tedavileri, ortodontik tedavi kapsamındadır.
Ortodontik Bozukluklar Nasıl Sınıflandırılır?
Bir sınıflamaya göre dişsel ve iskeletsel olarak sınıflanır. Dişsel bozukluklarda diş diziliminde, iskeletsel olanlarda ise çene kemiklerinin gelişiminde, konumunda bir problem vardır. Bunların her ikisinin birlikte olduğu durumlar da oluşabilmektedir.
Ortodontik Bozuklukların Sebepleri Nelerdir?
İki ana nedeni vardır. Birincisi genetik ve ailesel özelliklerdir. Diğeri ise çevresel faktörlerdir. Çevresel faktörlerde ilk sırayı, yeterli özenin gösterilmemesi sonucu süt dişlerinin erken kaybı yer alır. Bu durum, sonradan çıkacak dişlere yeterli yer kalmamasına sebep olur. Uzun süreli emzik ve biberon kullanımı, parmak emme, dudak emme, kalem ısırma, yanlış yutkunma gibi alışkanlıklar da diğer çevresel sebeplerdir. Ayrıca, özellikle rahat burun solunumunun yapılamadığı durumlar da üst çene darlığına ve çene bozukluklarına sebep olabilmektedir. Yine, çocukların erken dönemde geçirdikleri çene ve çene eklemi yaralanmaları, çene büyümesinde bozukluklara yol açabilir. Aynı hastada bu faktörlerden birkaçının bir arada bulunması çok şiddetli çene bozukluklarına sebep olabilir.
Ortodontik Tedavi İçin En Uygun Yaş Nedir, Sınırı Var Mıdır?
Tedavi yaşı her hasta için değişkenlik göstereceğinden kesin bir yaş vermek doğru değildir. Bazı çene bozukluklarına mümkün olduğunca erken müdahale etmek gerekirken, bazı dişsel bozukluklar içinse 12 yaş civarı uygun olabilmektedir. Bu nedenle periyodik olarak diş hekimi tarafından muayenelerin yapılması önemlidir. Bazı bozukluklarda çocuğun büyüme ve gelişim atağını kaçırmamak çok önemlidir. Böylece ileride gerekebilecek cerrahi bir operasyonun önüne geçilmiş olunur. Bununla birlikte, ortodontik tedavilerde herhangi bir yaş sınırı yoktur. Yalnızca diş hareketi ile düzeltilebilecek bozuklukların tedavisi dişleri çevreleyen dokular sağlıklı olduğu müddetçe her yaşta mümkündür. Hastanın çocuk, genç ya da erişkin olmasına bağlı olarak değişen tedavinin teknikleri bulunmaktadır.
Çocuğumun Tel Takmaya İhtiyacı Olup Olmadığını Nasıl Anlayabilirim?
Bunun en iyi yöntemi bir ortodonti uzmanına muayene olmaktır. Bazı gelişimsel bozukluklar anne babanın gözünden kaçabilir. Çapraşık ve yanlış yerde konumlanmış veya sürmemiş dişlerin varlığı, dişler arasında aralıkların bulunması, alt ve üst çenedeki dişlerin temas etmemesi, açıklık kalması veya normal olmayan bir şekilde kapanması, üst ön dişlerin alt ön dişleri çok fazla örtmesi, önde konumlanmış dişler, erken veya geç süt dişi kaybı, çiğneme ve kapanışta zorlanma, dengeli olmayan çene-yüz yapısı, aşırı ileride veya geride konumlanmış çene yapıları, asimetrik yüz yapısı, ağızdan solunum, diş sıkma ve gıcırdatma alışkanlığı, parmak emme, tırnak yeme, yanak veya dudak ısırma gibi yanlış alışkanlıklar, yutkunurken dilin ileri itilmesi (yanlış yutkunma alışkanlığı) gibi işaretler, ortodontik tedavi ihtiyacını gösterebilir.
Çocuğumu Kaç Yaşında Ortodontik Muayeneye Götürmeliyim?
Çocuk 7 yaşını geçmeden önce ortodonti muayenesi yapılmalıdır. Böylece anormal gelişimler zamanında saptanmış olur ve ortodontist tedaviye başlamak için en uygun zamanı belirler. Çocuğunuz 7 yaşını geçmiş olsa bile, kontrole götürülmelidir. Erken muayenede basit bir önleyici veya koruyucu müdahale ile sorun büyümeden giderilmiş olur. Genellikle ortodontik tedavi 9-14 yaşları arasında başlamaktadır.
Ortodontik Muayene Nasıl Yapılır, Tedavi Nasıl Belirlenir?
Hasta muayenesinden sonra detaylı değerlendirme için ortodontik kayıtlar alınır. Bunlar; ölçüler, çene kemiklerini ve tüm dişleri gösteren panoramik ve sefalometrik röntgenler, büyüme ve gelişimi gösteren el-bilek radiyografileri ve hastanın ağız içi ve dışı fotoğraflarıdır. Bunlar detaylı değerlendirilerek tedavide kullanılacak apareyler ve uygun tedavi yöntemi belirlenmektedir.
Ortodontik Tedavi Ne Kadar Sürer?
Bu süre var olan bozukluğun durumu, tedavi safhaları ve hastanın uyumu ile ilgilidir. Normal şartlarda ortodontik tedavi ortalama 2 yıl sürmektedir. Ancak, bir yıldan az süren veya 3-4 yıl gibi uzun zaman alan bozukluklar da vardır. Büyüme ve gelişim döneminden faydalanarak gerçekleştirilen iskeletsel çene ortopedisi tedavilerinin süresi, büyüme ve gelişimle paralel olarak değişebilir. Tedavi süresini ayrıca, hastanın doktoruyla iş birliği de etkilemektedir. Ortodonti uzmanının söylediklerine uyulması, apareylerin gerektiği gibi kullanılması ve ağız hijyeninin iyi olması tedavinin vaktinde tamamlanmasını sağlar.
Ortodontik Bozuklukların Düzeltilmemesi Ne Gibi Problemler Oluşturmaktadır?
Estetik, fonksiyonel ve bazen psikolojik problemlere neden olabilir. Rahat bir şekilde gülmeye engel olabilir. Çapraşıklık durumunda yeterli temizleme yapılamayacağından ağız hijyeni bozulur, çürükler ve ağız kokusu oluşur. Düzgün ısıramamaktan dolayı çene ekleminde de sorunlar olabilir. Kapanış bozuklukları ayrıca, diş yüzeylerinin anormal aşınmasına, destek kemik ve diş eti dokusunda hasara yol açabilir.
Ortodontik Tedavide Çocuğun Ve Ebeveynin Dikkat Etmesi Gerekenler Nelerdir?
Ortodontik tedavilerde aile ve çocukların uyması gereken kurallar vardır. Bu nedenle çocuğun tedaviye istekli olması önemlidir. Ebeveynlerin tedavi süresince çocuklarını dikkatle izlemeleri, gerektiği zaman desteklemeleri, motive etmeleri ve yardımcı olmaları gerekir. Tedavide apareyler söylenildiği gibi kullanılmalı, hekimin tavsiyelerine uyulmalı ve dişler düzenli fırçalanmalıdır. Tedaviye başlandıktan sonra, hastaya ortalama ayda bir kez kontrol muayenesi yapılmaktadır. Tedavi sonunda dişlerin geri dönmemesi için uygulanan pekiştirme apareyleri söylendiği şekilde kullanılmalı ve kontrol muayeneleri aksatılmamalıdır.
Ortodontik Tedavi Sırasında Kullanılan Yöntemler Nelerdir?
Günümüzde metal, seramik ve görünmez ortodonti diye adlandırılan lingual braketlerle yapılan sabit ortodontik tedaviler yanında son zamanlarda oldukça popüler olan şeffaf plaklara kadar birçok farklı ortodontik tedavi seçeneği bulunmaktadır. Her birinin kendi kullanım alanları vardır. Ortodontistler yaş, çene bozuklukları, diş boyutlarındaki farklılıklar gibi değişkenlere dayalı olarak tüm olasılıkları göz önünde bulundurarak kişiye özel tedavi planlaması yapmaktadır. En uygun tedavi seçeneğini belirleyerek, hasta isteğini de göz önünde bulundurarak ideal yöntem seçilmektedir. Geleneksel metal ve seramik braketlerle yapılan tedavi, dişlere yapıştırılan ataşmanlar ve arasından geçen tellerle gerçekleştirilir. Şeffaf plaklar, bireyin dişlerine uyacak şekilde oluşturulmuş şeffaf, ince, plastik benzeri takılıp çıkarılabilen materyallerdir. Tek başına ortodontik tedavi ile düzelemeyecek olan problemler cerrahi-ortodonti iş birliği ile düzeltilebilmektedir. Cerrahi operasyondan önce dişler ortodontik olarak çene kemiği içerisinde ideal yerlerine getirilerek ortodontist ameliyatı yapacak cerrah ile birlikte ideal ameliyat planını ortaya koyar.
